Seferberlik nedir?
Memleketin, maddi ve manevi bütün güçlerinin (askeri,
siyasi, ekonomik ve psikolojik güç) topyekün savaş ihtiyaçlarını karşılayacak
ve savaşın devamını sağlayacak seviyeye getirilmesi; diğer bir deyimle maddi
manevi bütün kuvvet ve kaynakların, savaş isteklerine göre yöneltilerek barış
durumundan sefer durumuna geçirilmesidir. Buna topyekün seferberlik de denir.
Sefer kelimesi lügatta "yolculuk, savaşa gitme"; seferberlik ise
"yolculuğa, savaşa hazır hale gelme" anlamlarına gelir.
Yirminci asrın başlarından itibaren, teknolojideki
gelişmelere uygun olarak yapılan silah ve araçlar, ilim ve teknikteki
ilerlemeler savaşların karakterini değiştirdi. Savaşlar, sadece silahlı
kuvvetler arasında yapılmaktan çıkarak, bütün milleti ilgilendiren, tesiri
altına alan, topyekün savaşlar durumuna geldi. Bu topyekün savaşa karşı da,
milletçe karşı koymak için yapılan topyekün hazırlıklara seferberlik adı
verildi.
Seferberliğin plan ve programları barıştayken yapılarak, zaman zaman
yapılan fiili tatbikatlarla uygulamaları kontrol edilir. Seferberlik Dairesi,
Asker Alma Dairesi, Askerlik Şubeleri, Mahalli ve Mülki Amirler müştereken
çalışarak seferberlik planlarını yaparlar.
Savaşta silahlı kuvvetlerin personel sayısı artacağından
onların yiyecek, giyecek, silah, donanım, araç ve gereç ihtiyaçları
çoğalacaktır. Mühimmat, akaryakıt ve malzeme sarfı çok fazlalaşacaktır. İnsan
ve diğer ihtiyaç maddelerinin de devamlı kaybı göz önüne alınırsa seferberliğin
önemi çok iyi anlaşılır.
Seferberlik hazırlığının planlı ve barış zamanında
yapılmasının savaşın kazanılmasında tesiri dünya harplerinde açık olarak
görülmüştür.
Seferberliğin ilan edilmesi için, bir devletin diğer devlet
veya devletlerle savaş ihtimalinin kaçınılmaz olması, ayrıca iç bünyedeki karışıklıkların
normal şartlarla karşılanmadığı bir ortamın meydana gelmesi gerekir.
Bu durumda
Genelkurmay Başkanının mütalaası alınarak, Bakanlar Kurulunca seferberlik
uygulamasına karar verilir. Verilen seferberlik kararı Cumhurbaşkanının
onayından sonra yürürlüğe girer.
Kaldırılması da başkomutan veya Genelkurmay
Başkanının mütalaası alındıktan sonra Bakanlar Kurulunun kararıyla olur.
Seferberlik ilanıyla barış zamanında tespit edilen plan gereğince taşınır veya
taşınmaz mallardan ihtiyaç duyulanlar silahlı kuvvetlerin emrine verilir.
Seferberlik iki şekilde olabilir:
1. Uygulama alanı bakımından:
a) Genel seferberlik: Bütün yurt düzeyinde uygulanır.
b) Kısmi (Bölgesel) seferberlik: Yurdun herhangi bir
bölgesinde uygulanır. 2. Kapsam bakımından:
a) Milli seferberlik: Silahlı Kuvvetler dışında kalan bütün
kamu ve özel kuruluşlar ile yurttaşları kapsar.
b) Silahlı Kuvvetler seferberliği: Silahlı Kuvvetlerin barış
durumundan sefer durumuna geçirilmesidir. Bu ise iki bölümde yapılır: (1)
Personel seferberliği, (2) lojistik seferberliği.
Birinci Dünya Harbinden önce seferberlik ilan edilerek,
gerekli bütün hazırlık ve tedbirler uygulamaya konuldu. Halkımız arasında, dört
yıl süren bu harbe Seferberlik adı verildi. Eli silah tutanların askere
alındığı Birinci Dünya Harbinde Osmanlı ordusu, yedi cephede şan ve şerefle
çarpıştı. Harbin getirdiği bütün sıkıntılara milletçe karşı koyarak, yedi
düvelin önünde kahramanca vatanını müdafaa etti. İstiklal Harbiyle de
memleketini düşmanlardan kurtardı.
İkinci Dünya Harbinde de seferberlik
uygulanmışsa da savaşa girilmemesine rağmen getirdiği sıkıntılar, tedbirlerin
yerinde ve zamanında alınmamasından dolayı, çok fazla olmuştur. Günümüzde
seferberlik süresi çok kısalmış olup, 12 ile 24 saat içerisinde bir ülke seferberliğini
tamamlayabilmektedir.
Seferber olma süresi: Birlik ve kurumların % 100 kadro
seviyesine (seferi kadro seviyesine) erişecekleri ve teşkilatlanmalarını
tamamlayacakları süreyi gösterir. Bu süre harekat planlarına ve lojistik
imkanlara göre tespit edilir. Bu süreler, Genelkurmay Başkanlığınca
yönergesinde belirtilir.
Sefer görev emri: Sefer tertibine dahil edilen
personelin, seferberlik duyurusunda nereye gideceğini, ne kadar zaman içinde
birliğine katılacağını ve katılacağı birliğin kapalı adını bildiren ve
kendisine barışta açıklanan bir belgedir. Bir sureti daima personelin yanında
bulunur.
Seferber personeli: Bir birliği, seferi kadro seviyesine
veya müsaade edilen kuvvete çıkarmak için sefer tertibine dahil edilmiş yedek
personeldir.
Seferberlik deneme tatbikatı ve eğitimi tazeleme çağrısı:
Seferberlik usullerinin denenmesi ve yedek personel eğitiminin tazelenme ve
yenilenmesi için yapılan çağrıdır. Genelkurmay Başkanlığının önerisi ve
Bakanlar Kurulunun onayı alınır.
Silahlı kuvvetler personel seferberliği: Silahlı Kuvvetlerin
şimdiki ortalama mevcutlarının seferi kadro seviyesine yükseltilmesi, seferde
kurulacak birlik ve kurumların kurulması, kadro seviyelerine eriştirilmesi ve
seferi kadro seviyelerinin korunması için hazırlanan personel bütünleme
planlarına göre zayiatı tamamlamak üzere, barışta yapılan hazırlıkların,
seferberlik duyurusunda uygulanmasıdır. Silah altı davetiyeleri: Seferberlik
deneme tatbikatı ve yedek personel tazeleme eğitimi için, yedek personelin
(subay, astsubay, erbaş ve er) tatbikata katılmalarını sağlayan davetiyelerdir.
Silah altı davetiyesi: Personelin yedek eğitimi görmesi için
katılacağı birliğin seferberlik numarası ile bildirilen kapalı adını, gideceği
yeri ve tatbikatın süresiyle ilgili bilgileri kapsar.
